Czar bransoletki z koralików lub z charmsami
14 sierpnia, 2019
Urząd probierczy, cechowanie, prawo probiercze w Polsce – wyjaśniamy terminy
19 września, 2019
Czym się różni próba od cechy?
Dlaczego te oznaczenia są bardzo istotne? Czy każda biżuteria musi być cechowana? Co to jest imiennik? Przyjrzyjmy się podstawowym pojęciom związanym z oznaczaniem biżuterii z metali szlachetnych.
Biżuterię od wieków tworzy się z metali szlachetnych. Dlaczego ten fakt spowodował wprowadzenie znaków i cech probierczych? Biżuteria od wieków była częścią ubioru dla kobiet i mężczyzn. Od zawsze miała w sobie coś magicznego, dlatego człowiek przywiązywał do niej wagę od najdawniejszych czasów. Ozdoby pełniły różną funkcję, m.in. określały zamożność czy klasę społeczną ich właścicieli przez to, z jakiego kruszcu zostały wykonane lub jak cenne kamienie szlachetne zawierały w sobie.
Ludziom nigdy nie pożądali szlachetności i wysokiej jakości materiałów, z których była zrobiona, by spełniła także rolę nobilitacji społeczne oraz lokaty kapitału.
Zatem zależy nam (jako konsumentom) na tym, by nasze dodatki jubilerskie były szlachetne, szczególnie gdy przeznaczamy na nie większe środki finansowe. Twórcy biżuterii chcą mieć pewność, że ich budżet został przeznaczony na prawdziwe srebro oraz złoto. Z tego samego powodu Twoi klienci, będą chcieli mieć gwarancję, że kupują prawdziwe metale szlachetne. Najlepszym przykładem jest pierścionek zaręczynowy, który jest kupowany na tę wyjątkową okazję. W tym przypadku klientów interesuje przede wszystkim jakość złota, czyli jaka próba złota jest przypisana do nabywanej biżuterii. Zakupiona biżuteria często jest również traktowana jako pewnego rodzaju inwestycja.
Podobnie rzecz ma się z dodatkiem kamieni szlachetnych. Jako przedsiębiorca zdajesz sobie sprawę, że renoma marki wymaga budowania zaufania klientów. Przekłada się ono na sprzedaż gotowych wyrobów, co przynosi korzyści Twojemu biznesowi. Dlatego warto zadbać o znajomość przepisów polskiego prawa probierczego, by uniknąć kłopotów związanych z niewłaściwym stosowaniem zasad związanych z oznaczeniem wyrobów jubilerskich (o obowiązkach probierczych w Polsce przeczytaj w artykule: „Urząd probierczy, cechowanie, probiernictwo w Polsce – wyjaśniamy terminy”).
Zadowolenie klienta jest sprawą bardzo istotną dla każdej firmy jubilerskiej czy Ciebie jako twórcy biżuterii handmade, ponieważ m.in. to buduje Twoją pozycję na rynku, wiarygodność w oczach klienta i owocuje dobrymi opiniami i poleceniami.
Co to są metale szlachetne?
Polskie Prawo probiercze nadaje cechę szlachetności metalom takim jak:
- platyna
- pallad
- złoto
- srebro
Metale z grupy platynowców:
- iryd
- osm
- rod
- ruten
W praktyce jubilerskiej w Polsce powszechnie stosowane i podlegające obligatoryjnemu cechowaniu (powyżej określonych wag) są przede wszystkim: złoto, srebro, platyna i pallad.
Pozostałe metale z grupy platynowców (iryd, osm, rod, ruten) są rzadko używane w jubilerstwie jako materiał główny (częściej pełnią rolę powłok, domieszek bądź katalizatorów w innych procesach). Formalnie prawo ich nie wyklucza, ale w kontekście praktyki jubilerskiej oraz polskiego Prawa probierczego w standardowym obrocie wyrabianie biżuterii z irydu, osmu, rodu czy rutenu jest marginalne bądź stosowane wyłącznie w formie powłok (np. rodowanie).
Metale szlachetne mogą być w stanie czystym lub w stopach z innymi metalami. Są wysoce odporne chemicznie, czyli prawie nie korodują, bo w nikłym stopniu wchodzą w reakcje z innymi pierwiastkami. Cechują się dużą gęstością i topnieją w wysokich temperaturach. Mają gładką powierzchnię i połyskują, a złoto i srebro dodatkowo są kowalne i plastyczne. Z tego powodu metale szlachetne są tak chętnie wykorzystywane w jubilerstwie.
Warto tu dodać, że choć srebro jest metalem szlachetnym, wchodzi nieco w reakcje ze związkami siarki, znajdującymi się w zanieczyszczonym powietrzu i pocie, a wtedy z czasem pokrywa się nalotem, zmieniając barwę na żółtą, brązową lub czarną. Z tego powodu warto zadbać o srebrną biżuterię. Dowiedz się, jak ją pielęgnować, czytając artykuł „Jak dbać o srebrną biżuterię?”
Stopy metali szlachetnych a próby
W produkcji biżuterii raczej nie stosuje się metali szlachetnych w czystej postaci, ponieważ są one materiałami zbyt miękkimi, by tworzyć z nich wystarczająco trwałą biżuterię. Byłaby ona bardzo podatna na odkształcenia i zarysowania. Z tego powodu tworzy się ją ze stopów metali szlachetnych z domieszkami innych metali.
Polskie cechy probiercze
Do cechowania złota ustawodawca przyjął oznaczenie próby cyframi od 0 do 6: Próby srebra: 999 – 0,999 925 – 0,925 875 – 0,875 830 – 0,830 800 – 0,800 Próby złota: 0 – 999 (0,999 24 K) 1 – 960 (0,960 23K) 2 – 750 (0,750 18 K) 3 – 585 (0,585 14 K) 4 – 500 (0,500 12 K) 5 – 375 (0,375 9 K) 6 – 333 (0,333 8 K) Pogrubione oznaczenia prób to najpopularniejsze próby srebra i złota stosowane do tworzenia biżuterii. Zawartość złota w stopie jest przedstawiona w karatach (K). Jakość złota i srebra przedstawia się także w promilach gdzie przykładowo 925 oznacza 92,5 % srebra w stopie lub 585 oznacza 58,5 złota w stopie. Warto zaznaczyć, że w Polsce minimalną dopuszczalną próbą złota jest 333 (8 K). Wszystko, co poniżej 333, nie może być sprzedawane jako „złoto”. Z tego względu często podkreśla się, że 333 zawiera 33,3 czystego złota, a 585 zawiera 58,5 czystego złota. W kontekście polskich oznaczeń historycznych na wyrobach jubilerskich można spotkać się z takimi puncami jak głowa kobiety, głowa konia czy głowa rycerza. Służą one do identyfikacji okresu lub rodzaju metalu oraz umożliwiają szybkie rozpoznanie próby danego przedmiotu.
Czysty metal określa się próbą 999 (0,999) – chociaż powinno się oznaczać go próbą 1000 (skoro to czysty metal), ale przyjmuje się, że w żadnym procesie technologicznym nie jest możliwe otrzymanie całkowicie czystego metalu, więc asekuracyjnie pozostawia się 0,001 na nieuniknione i niemające znaczenia domieszki.
Dodatki stopowe do srebra i złota stosowane w Polsce
Dla srebra:
- miedź, kadm, cynk
Choć kadm historycznie bywał dodawany w niewielkich ilościach do stopów srebra, obecnie jest to działanie niezgodne z wymogami bezpieczeństwa i przepisami UE/REACH ze względu na swoją toksyczność.
Najczęściej spotykaną i akceptowalną w Polsce domieszką srebra pozostaje miedź (w przypadku próby 925 – ok. 7,5% całego stopu).
Dla złota:
- srebro, pallad, miedź, nikiel, cynk,
- platyna
W zależności od proporcji otrzymuje się odpowiednią barwę stopu (białe złoto, różowe, czerwone itp.). Najpopularniejsze stopy złota zawierają srebro i miedź. W przypadku biżuterii z czystego złota nie występują odbarwienia. Są one obecne, gdy biżuteria jest pozłacana.
Oznaczenie srebra i złota znakami probierczymi – bądź świadomym konsumentem
Szlachetne metale mają swoje tańsze wersje imitujące ich wygląd. Te jednak nie mają właściwości ani wartości szlachetnych metali. Brak standaryzowanych oznaczeń na wyrobach jest źródłem działań dla nieuczciwych przedsiębiorców. Przykładem takiego nadużycia jest sprzedawanie tombaku (stopu miedzi i cynku) jako złota. Proceder ten spowodował, że wielu klientów nieświadomie zaczęło nabywać biżuterię wykonaną z różnych nieszlachetnych metali. Aby uniknąć nieprzyjemnej sytuacji, skutkującej tym, że zakupiona biżuteria jest nieprawdziwa, warto sprawdzić oznaczenie, gęstości czy oznaczenie właściwości magnetycznych metali. Potrzebna jest też wiedza o tym, jakie są ceny rynkowe danego kruszcu.
Znaki probiercze uregulowane prawem i pod nadzorem instytucji administracyjnych
Wygląd metalu może być mylący, dlatego w wielu krajach, w tym też w Polsce zadbano o to, by konsumenci mieli świadomość tego, co kupują i za co ponoszą opłaty. W tym celu ustanowiono prawo probiercze oraz powołano jednostki administracji publicznej zwane urzędami probierczymi. Więcej o urzędach probierczych oraz o obowiązkach probierczych i cechowaniu czytaj w artykule: „Urząd probierczy, cechowanie, probiernictwo w Polsce – wyjaśniamy terminy”.
Zadaniem urzędów probierczych jest m.in.:
- badanie wyrobów jubilerskich ze względu na rodzaj użytego metalu szlachetnego
i jego ilość w stopie, - znakowanie gotowej biżuterii lub wystawianie świadectw badania, lub zaświadczeń o produktach jubilerskich,
- kontrole probiercze,
- akceptacja i rejestracja znaków imiennych (niezbędną wiedzę o imiennikach zdobędziesz, oglądając film „Czy twórca biżuterii musi znakować cechą i próbą swoją biżuterię?” i czytając artykuł: „Urząd probierczy, cechowanie, probiernictwo w Polsce – wyjaśniamy terminy”).
To właśnie te urzędy probiercze znakują = cechują wyroby wizerunkami graficznymi, przypisanymi konkretnej próbie i rodzajowi metalu szlachetnego. Jeśli nie można oznaczyć wyrobu cechą (bo np. jest na nim za mało miejsca lub może on ulec zniszczeniu) – urząd wydaje świadectwo badania. Można się spotkać również z określeniem certyfikat, ale poprawna (ustawowa) nazwa tego dokumentu to świadectwo badania. Jest ono zamiennikiem cechy.
Świadectwo badania wydawane jest w sytuacji, kiedy:
- na Twoim wyrobie biżuteryjnym nie ma miejsca, by go oznaczyć cechą,
- gdy mógłby ulec zniszczeniu,
- gdy wyrób zawiera część z metali nieszlachetnych, na których nie można odrębnie umieścić znaku MET, a użycie tych części nie jest technicznie uzasadnione.
Zadaniem urzędów probierczych jest m.in.:
- badanie wyrobów jubilerskich ze względu na rodzaj użytego metalu szlachetnego
i jego ilość w stopie, - znakowanie gotowej biżuterii lub wystawianie świadectw badania, lub zaświadczeń o produktach jubilerskich,
- kontrole probiercze,
- akceptacja i rejestracja znaków imiennych (niezbędną wiedzę o imiennikach zdobędziesz, oglądając film „Czy twórca biżuterii musi znakować cechą i próbą swoją biżuterię?” i czytając artykuł: „Urząd probierczy, cechowanie, probiernictwo w Polsce – wyjaśniamy terminy”).
To właśnie te urzędy probiercze znakują = cechują wyroby wizerunkami graficznymi, przypisanymi konkretnej próbie i rodzajowi metalu szlachetnego. Jeśli nie można oznaczyć wyrobu cechą (bo np. jest na nim za mało miejsca lub może on ulec zniszczeniu) – urząd wydaje świadectwo badania. Można się spotkać również z określeniem certyfikat, ale poprawna (ustawowa) nazwa tego dokumentu to świadectwo badania. Jest ono zamiennikiem cechy.
Świadectwo badania wydawane jest w sytuacji, kiedy:
- na Twoim wyrobie biżuteryjnym nie ma miejsca, by go oznaczyć cechą,
- gdy mógłby ulec zniszczeniu,
- gdy wyrób zawiera część z metali nieszlachetnych, na których nie można odrębnie umieścić znaku MET, a użycie tych części nie jest technicznie uzasadnione.
Rodzaje cech probierczych
Urzędy stosują cechy podstawowe, dodatkowe, pomocnicze oraz główną (patrz wyżej na grafikę polskich cech):
Cecha podstawowa określa rodzaj metalu szlachetnego, jego próbę
i urząd probierczy, który cechował.
Cecha dodatkowa określa tylko rodzaj metalu szlachetnego.
Jest stosowana łącznie z cechą podstawową w przypadku, gdy wyrób jest wykonany z kilku części tego samego lub innego metalu szlachetnego.
Cecha pomocnicza potwierdza ważność wcześniej umieszczonych polskich cech.
Cecha główna
określa surowce, półfabrykaty i złom. Stosowana jest łącznie z cechą dodatkową dla danego rodzaju metalu i oznaczeniem cyfrowym próby.
W codziennej pracy nad gotowymi wyrobami jubilerskimi najczęściej spotkamy się z cechą podstawową (rodzaj i próba metalu) oraz ewentualnie cechą dodatkową (przy wyrobach z dwóch metali szlachetnych).
Cecha główna dotyczy zwykle obrotu towarowego dużymi partiami, np. surowce w sztabach, granulat, monety, złom metali szlachetnych lub półfabrykaty trafiające do obiegu handlowego, nie dla finalnej biżuterii takiej jaki pierścionki, łańcuszki itp.
Zanim zgłosisz swoją biżuterię do urzędowego oznaczenia, najpierw musisz mieć swój znak imienny (imiennik), ale o tym dowiesz się w filmie „Czy twórca biżuterii musi znakować cechą i próbą swoją biżuterię?” i artykule: „Urząd probierczy, cechowanie, probiernictwo w Polsce – wyjaśniamy terminy„
- Kupuj w większych paczkach od 925CRAFT – im większy wolumen półfabrykatów, tym niższy koszt jednostkowy, szczególnie przy elementach typu sztyft z talerzykiem.
- Recykling opiłków – zbieraj wszystko w osobnym pojemniku i oddawaj do rafinacji; odzysk z kilograma zanieczyszczeń potrafi pokryć koszt nowego pieca jubilerskiego.
- Precyzja lutowania – używaj lutów o jak najniższej temperaturze topnienia; mniejsza porcja topnika to realna oszczędność srebra.
- Minimalizuj nadlewki – trzy milimetry nadmiaru na 100 małych zawieszek to kilkanaście gramów, które łatwo „wyparowują” z rachunku.
- Przechowywanie – wkładaj gotowe wyroby w strunówki z paskiem krzemionki żelowej; rzadziej polerujesz, mniej ścierasz powierzchni.
Na obraczce jest pruba 925 i napis t d co to znaczy
Witamy serdecznie, oznaczenie „925” wskazuje, że obrączka została wykonana ze srebra próby 925, co oznacza, że zawiera ono 92,5% czystego srebra, a pozostałe 7,5% stanowią inne metale, najczęściej miedź. Natomiast oznaczenie „t d” na obrączce najczęściej stanowi indywidualny znak lub skrót producenta. W branży jubilerskiej firmy często umieszczają na swoich wyrobach unikalne oznaczenia, które mogą wskazywać na tożsamość producenta, autentyczność lub specyficzny model biżuterii.
Ponieważ nie istnieje jeden, uniwersalny standard dla tego rodzaju oznaczeń, dokładne znaczenie „t d” może się różnić w zależności od firmy, która wykonała obrączkę. Jeśli zależy Ci na precyzyjnej interpretacji tego znaku, warto:
Skonsultować się z doświadczonym jubilerem, który może rozpoznać charakterystyczne oznaczenia i ich pochodzenie.
Sprawdzić dokumentację lub certyfikaty dołączone do obrączki, które mogą zawierać dodatkowe informacje dotyczące oznaczenia.
Dzięki takim krokom będziesz mieć pewność, co dokładnie oznacza ten znak w kontekście Twojej obrączki.
Dzień dobry mam takie pytanie co oznacza E-14K na zawieszce niby złotej
Witamy serdecznie, oznaczenie „E-14K” wskazuje, że przedmiot został wykonany z 14-karatowego złota. Liczba 14 odnosi się do zawartości czystego złota w stopie (około 58,5%), natomiast litera „E” najczęściej jest znakiem producenta lub oznaczeniem serii, co pomaga zidentyfikować, kto wykonał dany element biżuterii.
Warto jednak pamiętać, że dokładne znaczenie literowego oznaczenia może się różnić w zależności od konkretnego producenta lub regionu, dlatego przy wątpliwościach dobrze jest skonsultować się ze specjalistą lub jubilerem. Pozdrawiamy!
Witam posiadam pierścionek z imiennikiem wytwórcy MK. Czy jest coś wart
Witamy serdecznie,
Dziękujemy za wiadomość. Wartość pierścionka z imiennikiem wytwórcy MK zależy od wielu czynników, takich jak:
1. Materiał i próba: Czy pierścionek wykonany jest ze szlachetnego metalu (np. złota, srebra) i jaka jest jego próba?
2. Stan zachowania: Jak pierścionek prezentuje się wizualnie? Czy nie ma uszkodzeń lub śladów zużycia?
3. Wzornictwo i styl: Czy design jest charakterystyczny dla określonej epoki lub stylu, co może wpłynąć na jego atrakcyjność kolekcjonerską?
4. Historia i autentyczność: Imiennik „MK” może świadczyć o renomowanym producencie, ale warto zweryfikować, czy jest on autentyczny i jakie miejsce zajmuje w historii jubilerstwa. Przykładowo może to być Michael Kors a mogą to być inicjały od czyjegoś imienia i nazwiska.
Aby uzyskać rzetelną wycenę, rekomendujemy konsultację u rzeczoznawcy specjalizującego się w biżuterii lub w domu aukcyjnym. Taka ekspertyza pozwoli na dokładne określenie wartości rynkowej przedmiotu oraz ewentualnych możliwości sprzedaży.
Pozdrawiamy serdecznie.